Meme Ağrısı (Mastalji)
Meme ağrısı (mastalji) kadınlarda yaygındır, erkeklerde nadiren görülür. Genellikle hafif ve sınırlı olmasına rağmen, etkilenen kadınların yaklaşık %15’i tedaviye ihtiyaç duyar. Meme ağrısının değerlendirilmesi, ağrının hormonal dalgalanma ile ilgili normal fizyolojik değişikliklerden mi yoksa meme kanseri gibi patolojik bir süreçten mi kaynaklandığını belirlemek için önemlidir.
Genel olarak meme kaynaklı ve meme kaynaklı olmayan ağrılar olarak değerlendirmek mümkündür:
1- Meme kaynaklı ağrı
1A- Siklik ağrı
- Menstruasyon öncesi meme lobüllerindeki siklik değişiklikler
- Non-siklik ağrı
- Cooper’s ligamentinde gerginlik
- Sütyen basısı
- Travmaya bağlı yağ nekrozu
- Hidradenitis süpürativa
- Fokal,periduktalmastit
- Kist
- Mondor hastalığı(meme venlerinin sklerozan periflebiti)
2-Meme kaynaklı olmayan ağrı
2A- Göğüs duvarı kaynaklı
- Tietze sendromu (kostokondrit)
- Diffüz ve lokalize yan ağrısı
- Servikal artrite bağlı radiküler ağrı
- İnterkostal kas ağrısı
2B- Göğüs duvarı kaynaklı olmayan ağrı
- İskemik kalp hastalığı
- Safra kesesi hastalıkları
- Plörezi,perikardit,pnömoni
Siklik (döngüsel) mastalji: Döngüsel ağrı, gerçek mastaljili hastaların üçte ikisini etkiler. Döngüsel ağrı, adet döngüsünün başlamasından önceki hafta içinde ortaya çıkan, adet döngüsünün hormonal dalgalanmaları ile ilişkilidir. En şiddetli olarak memelerin üst dış kadranında hissedilir ve sıklıkla iki taraflıdır.
Hafif döngüsel meme rahatsızlığı fizyolojiktir; geç luteal fazda başlar ve adetin başlangıcı ile sonlanır. Bu genellikle iki taraflı ve yaygın ağrıdır. Döngüsel meme rahatsızlığı, normal glandüler meme dokusunun çoğalmasını uyaran ve ağrıya neden olan yumurtlama ile ilişkili normal hormonal değişikliklerden kaynaklanır. Duktal elementlerin östrojen tarafından uyarılması, stromanın progesteron tarafından uyarılması ve/veya duktalsekresyonunprolaktin tarafından uyarılması, adet döngüsü sırasında döngüsel ağrıya katkıda bulunur.
Döngüsel meme ağrısı ayrıca farmakolojik hormonal ajanlarla (örn. postmenopozal hormon tedavisi veya oral kontraseptif haplar) ilişkili olabilir.
Non-siklik mastalji: Periyodik olmayan ağrı, gerçek mastaljisi olan kadınların üçte birini etkiler. Ağrı normal adet düzenini takip etmez, sabit veya aralıklı olabilir, tek taraflı ve memedeki konumunun değişken olma olasılığı daha yüksektir. Klasik olmayan meme ağrısının, meme veya göğüs duvarı lezyonu ile ilişkili olması daha olasıdır. Olası etiyolojiler şunları içerir:
- Büyük sarkık göğüsler: Büyük sarkık göğüsler, Cooper’ın bağlarının gerilmesi nedeniyle ağrıya neden olabilir. Boyun, sırt, omuz ağrısı, baş ağrısı ve meme altı kıvrımında döküntü olabilir.
- Diyet, yaşam tarzı: Diyet ve yaşam tarzının meme ağrısındaki rolü belirsizdir. Yüksek yağlı diyet, sigara ve kafein alımı meme ağrısıyla ilişkili olsa da, plasebo etkisini ortadan kaldıracak uygun körleme ile randomize çalışma yapmak zordur. Bu nedenle, şu anda düşük yağlı bir diyetin, sigarayı bırakmanın veya kafeinden kaçınmanın meme ağrısını azalttığını gösteren yüksek kaliteli bir kanıt yoktur.
- Hormon replasman tedavisi: Menopoz sonrası hormon tedavisi alan kadınların üçte birinde, zaman içinde kendiliğinden sonlanan siklik olmayan meme ağrısı görülür.
- Meme kistleri:Soliter kistlerözellikle ani başlangıçlı olduğunda ağrılıdır.
- Duktalektazi: Enfeksiyonla ilgili olmayan inflamasyon nedeniyle subareolar kanalların distansiyonu ile karakterizedir.
- Mastit:Mastitveya meme apsesi tipik olarak memede ağrı, ateş, şişlik ve kızarıklık olarak bulgu verir. Mastit emzirme döneminde daha yaygındır, ancak emzirmeyen kadınlarda (örn. İdiyopatik granülomatöz mastit [IGM] veya sigara içenlerde) da ortaya çıkabilir.
- İnflamatuar meme kanseri: Ağrı ve hızla ilerleyen hassas, sert, genişlemiş bir meme ile bulgu verir. Meme derisi sıcak ve kalınlaşmış, “peaud’orange” (portakal kabuğu) görünümdedir; ancak genellikle ateş veya lökositoz yoktur.
- Hidradenitis suppurativa: Hidradenitissuppurativa, öncelikle aksilla ile sınırlı olmasına rağmen, memeye ilerleyebilir, meme nodülleri ve ağrısı olarak ortaya çıkabilir.
- Diğer: Meme ağrısının diğer etiyolojik faktörleri arasında gebelik, tromboflebit (Mondor hastalığı), travma, makrokistler, önceki meme cerrahisi ve çeşitli ilaçlar (hormonların yanı sıra bazı antidepresanlar, kardiyovasküler ajanlar ve antibiyotikler) bulunur.
Meme kaynaklı olmayan ağrı:
- Meme ağrısı ile başvuran bazı kadınlar, aslında meme dışındaki kaynaklardan gelen ağrıya işaret etmişlerdir. Meme, interkostal sinirlerin anterolateral ve anteromedial dalları (T3-T5) tarafından inerve edilir ve bu sinirlerin trasesi boyunca herhangi bir yerde hasar görmesi, meme veya meme ucunda hissedilen ağrıya yol açabilir. Meme dışı ağrı, göğüs duvarı, omurga veya paraspinal bozukluklar, travma veya önceki biyopsiden kaynaklanan skargibi kas-iskelet kaynaklı olabilir. Biliyer, pulmoner, özofagus veya kalp hastalığı gibi tıbbi problemlerle de ilişkili olabilir.
- Göğüs duvarı ağrısı: Göğüs duvarı ağrısı sıklıkla su kayağı, tırmıklama, kürek çekme veya belleme gibi tekrarlayan aktivitelerle bağlantılı pektoral kas hasarından kaynaklanır. Bilateral parasternal rahatsızlık, kostokondrit (tipik olarak ikinci ile beşinci kostokondral eklemler) veya Tietze sendromundan (tipik olarak ikinci ve üçüncü kostokondral eklemler) kaynaklanabilir.
- Omurga ve paraspinal bozukluklar: Radiküler göğüs duvarı ağrısı servikal artrite bağlı olabilir. Bu ağrı tipik olarak boyun ve üst torakalvertebral, spinal ve paraspinal problemlerin arttığı yaşlı kadınlarda görülür. Paraspinal kas spazmı, boyun ve üst torakal duyu sinirlerinin serbest seyri üzerindeki diğer etkiler, ağrı veya hiperesteziye yol açan radikülopatiye neden olabilir. Sinir kökü basısında tipik olan yanma ağrısı yaygın bir özelliktir. Boyun görüntülemesi ağrının etiyolojisini ortaya çıkarabilir.
- Travma: Emniyet kemeri yaralanması, çocuk veya evcil hayvan tekmelemesi gibi yerel travmalar, meme veya göğüs ön duvarına zarar verebilir. Ağrı, solunum yolu enfeksiyonu veya altta yatan plöreitik lezyonlara bağlı interkostal nöraljiden de kaynaklanabilir. Ek olarak, safra taşı hastalığı veya iskemik kalp hastalığı, memeye atfedilen aralıklı göğüs ağrısı olarak ortaya çıkabilir.
Döngüsel ağrısı olan kadınların, günlük tutarak meme ağrısının oluşumunu ve şiddetini kaydetmeleri potansiyel şiddetlendirici ve iyileştirici faktörleri tespit etmede yararlı olabilir. Hastanın ağrısıyla ilgili sorulması gereken sorular şunlardır:
- Ağrı memede veya aksillada nerede görülüyor?
- Ağrı iki taraflı mı?
- Ağrı nasıl hissediyor?
- Ağrı ne kadar şiddetli?
- Menopoz öncesi ise: Mid-siklusta ve adet öncesi zirveleri olan fazik şekilde bir ağrı mı?
- Oral kontraseptif hap kullanımı veya hormon replasman tedavisi ile ilişkili mi?
- Yakın zamanda doğum ya da gebelik kaybı ya da sonlandırmadan sonra mı başladı?
- Göğüs kas grubunun kuvvetli veya tekrarlı kullanımı ile ilgili mi?
- Eşzamanlı boyun, sırt veya omuz problemi var mı?
- Ateş veya eritem gibi sistemik veya başka lokal semptomlar var mı?
- Yakın zamanda göğüs travması öyküsü var mı?
- Ağrı günlük aktiviteleri gerçekleştirme yeteneğini etkiliyor mu?
